Rekenkameronderzoeken

In het januari 2025heeft de rekenkamer een onderzoek naar het beleid voor financiële reserves afgerond. Met dit onderzoek wil de rekenkamer de gemeenteraad inzicht bieden in de effectiviteit en efficiëntie van de ingestelde (bestemmings)reserves en het gebruik ervan. Ook wilde de rekenkamer de raad inzicht bieden in de instrumenten die hij heeft rondom de reserves.

De rekenkamer concludeert in het onderzoek dat de raad op dit moment niet voldoende strategisch stuurt op en met de reserves. De nota Reserves en Voorzieningen en de uitwerking hiervan stellen de raad hier ook niet voldoende toe in staat. De beperkte strategische sturing op de reserves komt vooral door de rooskleurige financiële positie van de gemeente door de verkoop van Eneco-aandelen. Daardoor ontbreekt de urgentie bij raad en college om strategischer na te gaan denken over reserves. Het beeld dat de algemene reserve onder het minimumniveau uitkomt in 2031 geeft echter wel aan dat strategische sturing op reserves nodig is.

De rekenkamer doet vier aanbevelingen in het onderzoek. Twee aanbevelingen zijn met name gericht op de raad en twee op het college. De rekenkamer beveelt onder meer aan om een langetermijnvisie vast te stellen voor reserves.

Lees het hele onderzoeksrapport naar beleid financiële reserves.

Op 31 mei 2024 publiceerde de rekenkamer het Onderzoek energietransitiebeleid Pijnacker-Nootdorp. Het onderzoek ging over de vraag of de gemeente op koers ligt voor het behalen van haar doelstellingen op het gebied van de energietransitie, waaronder het reduceren van de CO2  emissies tot nul.

Uit het onderzoek bleek dat de gemeente zich richt op de reductie van CO2. Andere broeikasgassen zoals methaan werden buiten beschouwing gelaten. Ook bleek dat er in sommige  sectoren zoals de gebouwde omgeving en verkeer nog veel winst te behalen was. Verder kwam naar voren dat de gemeente goed samenwerkte met andere partners. Een andere conclusie was dat er weinig voortgang was in de verduurzaming van de verkeerssector.

De rekenkamer heeft in het rapport een negental aanbevelingen gedaan over onder meer monitoring, verduurzaming van de verkeerssector en andere bronnen voor hernieuwbare energie dan zonne-energie.

Lees het hele onderzoeksrapport naar energietransitiebeleid.

De rekenkamer heeft onderzocht hoe de gemeente Pijnacker-Nootdorp ervoor staat met de invoering van de Wet open overheid in de ambtelijke organisatie. De uitkomst is dat de basis redelijk op orde is, maar dat er ‘laaghangend fruit’ is dat de invoering kan versnellen. Daarnaast blijft vanuit het Rijk ontvangen geld voor de invoering op de plank liggen. Ook bevond de rekenkamer dat de gemeenteraad nog niet eerder over de Wet open overheid heeft gesproken. Er is geen voorstel voor beleid aan de gemeenteraad voorgelegd. Uit een vragenlijst bleek dat de raadsleden ambitieuzer lijken te zijn dan het college. Daarom beval de rekenkamer aan dat gemeenteraad en college in gesprek zouden gaan, zodat ze kunnen spreken over de ambities.

Lees het hele onderzoeksrapport naar invoering van de Wet open overheid.

In het rapport over afvalbeleid heeft de rekenkamer onderzocht of de gemeente haar doelstellingen op dit gebiedt behaalt. Omdat Avalex een grote rol speelt in de uitvoering van het afvalbeleid, heeft de rekenkamer ook de rol van de samenwerking met Avalex in het behalen van de doelstellingen onderzocht. Verder is gekeken naar wat de gemeente nog beter kan doen.

Uit het onderzoek blijkt dat er nog veel te verbeteren valt als het gaat om afvalscheiding in Pijnacker-Nootdorp. De kosten voor de gemeente zijn relatief hoog en dat zorgt voor hogere afvalstoffenheffingen voor onze inwoners en ondernemers. Er zijn door het college én de raad keuzes gemaakt die van grote invloed zijn op de efficiëntie van het inzamelen en daarmee dus op het (niet) behalen van de doelstellingen. Daarom doet de rekenkamer aanbevelingen aan de raad om mee te nemen bij onder meer het nieuwe afvalbeleid.

Lees het hele onderzoeksrapport naar afvalbeleid.

In 2015 is naar aanleiding van een onderzoek van de rekenkamer beleid rond digitale dienstverlening opgesteld. Sinds die tijd is er op het gebied van digitalisering veel veranderd. Daarnaast had corona een impact op de wijze van communiceren met en door de gemeente. Daarom heeft de rekenkamer onderzoek gedaan naar de digitale dienstverlening van de gemeente Pijnacker-Nootdorp.

U krijgt antwoord op vragen als: is er een samenhangend beleid op digitale dienstverlening en wordt daarnaar gehandeld? Kunnen inwoners gemakkelijk de juiste digitale weg vinden? En worden inwoners die digitaal minder vaardig zijn niet buitengesloten van de gemeentelijke dienstverlening?

Uit het onderzoek komt dat het beleid uit 2015 grotendeels is losgelaten. Toch scoort de digitale dienstverlening in Pijnacker-Nootdorp niet slecht, ondanks dat de regie over het onderwerp ontbreekt. Ook constateert de rekenkamer dat het onderwerp nauwelijks op de agenda van de raad heeft gestaan, terwijl digitale dienstverlening een belangrijk manier van communiceren tussen inwoners en gemeente is. Op verschillende punten geven wij dan ook aanbevelingen om de dienstverlening te verbeteren.

Lees het hele onderzoeksrapport naar digitale dienstverlening.

Klaar zijn voor de Omgevingswet gaat niet alleen om de juridische en technische invoering, maar ook om een heel andere manier van (samen)werken. Binnen de samenleving, tussen samenleving en gemeente en in de regio. Meer naar het geheel van (ruimtelijke) ontwikkelingen kijken en het participeren van inwoners zijn daarbij belangrijke thema’s. Thema’s die bovendien cruciaal zijn voor de grote uitdagingen waar ook Pijnacker-Nootdorp voor staat, zoals de benodigde woningbouw en de energietransitie. Ook de (veranderende) rolverdeling tussen raad en college in het ruimtelijk domein is onderwerp van gesprek.

In dit rekenkameronderzoek is te lezen dat de organisatie en het college de afgelopen jaren op een slimme en verantwoorde wijze aan de implementatie van de Omgevingswet hebben gewerkt. Daarbij is de raad op verschillende momenten goed betrokken. De gemeenteraad zal echter nog enkele belangrijke strategische keuzes moeten maken. Keuzes waarmee de raad inhoudelijk stuurt in/op de fysieke leefomgeving. Het ‘werken volgens de Omgevingswet’ zal pas vorm krijgen op het moment dat de wet daadwerkelijk in werking is getreden. Pas dan zal blijken hoe de nieuwe manier van werken in de praktijk zal uitpakken. Dan is eveneens pas te zien hoe de gemeenteraad betrokken blijft en welke positie hij op dit gebied inneemt.

De rekenkamer ziet dit onderzoek daarom als nulmeting en een nulmeting heeft ook nieuwe ‘peilmomenten’ nodig. Naast deze aanbeveling hebben we diverse andere aanbevelingen aan de raad meegegeven, die ook zijn overgenomen.

Lees het hele onderzoeksrapport naar invoering Omgevingswet.

De rekenkamer heeft het citymarketingbeleid van de gemeente onderzocht. Gekeken is naar hoe het beleid is vormgegeven en hoe doeltreffend en efficiënt het beleid is. Het is enerzijds een pakkend onderwerp, omdat citymarketing bedoeld is de gemeente positief te profileren ten opzichte van andere gemeenten. Anderzijds is het een complex onderwerp, ook niet altijd concreet, omdat het om veel verschillende aspecten kan gaan. Wil je als gemeente vooral bedrijven aantrekken, nieuwe inwoners verleiden in je gemeente te komen wonen of juist bezoekers als recreanten naar je grondgebied toe lokken? Je kan citymarketing ook inzetten om bestaande ondernemingen te behouden en huidige bewoners betrokken te houden of krijgen bij je lokale samenleving.

De rekenkamer heeft geconstateerd dat de focus van citymarketing in Pijnacker-Nootdorp de afgelopen jaren is verschoven. Niet langer gaat het om trekken van nieuwe inwoners en bedrijven, maar om het behouden van bestaande inwoners en bedrijven en het gemeenschapsgevoel versterken. Dit brengt ook nieuwe vragen mee, onder meer over wat goed evalueerbare, maatschappelijke doelstellingen van het beleid rondom citymarketing zijn en hoe die doelen geïntegreerd kunnen worden in andere maatschappelijke projecten. Ook is het belangrijk om te bekijken waar projecten samen met bijvoorbeeld ondernemers kunnen ontstaan en worden gefinancierd de doelen te behalen. Op verschillende punten zijn hiervoor aanbevelingen aan de gemeenteraad en het college gedaan.

Lees het hele onderzoeksrapport naar Citymarketing.

De rekenkamer heeft in 2021 onderzoek gedaan naar (de aanpak van) ondermijning. Het onderzoek kwam relatief kort na twee rapporten van het Regionaal Inlichtingen- en Expertisecentrum (RIEC) Den Haag. Desalniettemin heeft de rekenkamer ook zelf onderzoek laten uitvoeren. Voor de gemeenteraad is het immers belangrijk een diepgaand beeld van ondermijning te krijgen. Hier helpen meerdere perspectieven bij, maar ook diverse soorten informatie. Bovendien zit de georganiseerde criminaliteit niet stil.

Ondermijning gaat over de effecten van de georganiseerde criminaliteit op de samenleving, over de vermenging van de onderwereld met de bovenwereld. De aanpak van ondermijning gaat over het tijdig signaleren hiervan én het wegnemen van mogelijke gelegenheidsstructuren waar het zich voor zou kunnen doen. Onze gemeente ligt wat dat betreft op een bijzondere plek. Dichtbij grote steden, goede verbindingen naar snelwegen, in de nabijheid van een haven en vliegveld, maar toch in een relatief ruimtelijke, groene omgeving met veel glastuinbouw. Dit draagt natuurlijk bij aan het prettig wonen en ondernemen in onze gemeente. Het biedt echter ook voldoende gelegenheid voor de georganiseerde criminaliteit.

Met het voorliggende onderzoek heeft de rekenkamer onderzocht waar en hoe gelegenheidsstructuren zich voordoen in Pijnacker-Nootdorp en op welke wijze de aanpak van ondermijning is georganiseerd. Daaruit zijn aanbevelingen gekomen voor college en raad om het aanpakken van ondermijning verder te versterken. 

Lees het hele onderzoeksrapport naar ondermijning in de gemeente.

In 2020 en 2021 heeft de rekenkamer samen met de andere rekenkamers in de regio Haaglanden onderzoek gedaan naar de kosten van de jeugdzorg. Aanleidingen van het onderzoek waren de kostenstijgingen binnen de jeugdzorg en het gebrek aan greep dat raadsleden op het dossier ervaren.

In het eerste onderzoeksdeel is per gemeente bekeken waar de kostenstijgingen zaten en wat daarvan de oorzaken waren. In de onderzochte periode 2015-2019 bleek dat de kosten in Pijnacker-Nootdorp met bijna 3 miljoen euro zijn gestegen van 7 naar bijna 10 miljoen euro. Soms lag de kostenstijging aan het aantal jeugdigen dat zorg kreeg, soms aan dat er meer zorg werd verleend. Vooral doordat huisartsen en de gemeente zelf meer jeugdigen doorverwezen, moest meer zorg worden verleend.

In het tweede onderzoeksdeel is gekeken naar de informatievoorziening richting raadsleden. Geconcludeerd is dat er heel veel informatie is, maar dat deze onvoldoende structuur had voor raadsleden om hun beeld goed te kunnen vormen: alle fragmenten bij elkaar vormden geen overzichtelijk verhaal. De informatie die verstrekt werd, sloot volgens de raadsleden niet aan bij wat ze nodig hadden én was onvoldoende toegankelijk. Men las veel, maar wist niet wat de precieze implicaties ervan waren.

Op beide onderdelen zijn door de rekenkamer diverse aanbevelingen gedaan.

Lees het hele onderzoeksrapport naar de kosten van jeugdzorg.

In 2018 liet de rekenkamer rondom de invoering van de AVG een onderzoek uitvoeren naar het beleid rond privacy- en informatieveiligheid van de gemeente. Hier kwam uit dat er in de voorgaande jaren al sprake was van kennis over en aandacht voor privacy en informatiebeveiliging. Het beleid was op papier op orde en het traject voor invoering van de AVG was ingezet. Wel werd geconstateerd dat er nog een aantal elementen misten of verbeterd konden worden. In de afgelopen twee jaar heeft de gemeente hieraan gewerkt.

In het kader van ‘hoe staat het er nu voor’ heeft de rekenkamer tussen april en september 2020 vervolgonderzoek gedaan. Daarbij is vooral gekeken naar of, en zo ja, hoe de aanbevelingen uit 2018 zijn opgevolgd.

Het uitgevoerde onderzoek laat zien dat de gemeentelijke organisatie hard aan de weg heeft getimmerd; de omgang met persoonsinformatie en het privacybeleid zijn goed op orde. Op veel plaatsen staan de spreekwoordelijke seinen op groen. Tegelijk heeft de rekenkamer ook zes nadere aanbevelingen geformuleerd, bijvoorbeeld over het opnemen van informatieveiligheid in het inwerkprogramma voor nieuwe ambtenaren en goede communicatie naar inwoners en ondernemers.

Lees het hele onderzoeksrapport naar privacy en informatieveiligheid.

Het doel van het onderzoek is de gemeenteraad een compleet beeld te geven van het armoede- en schuldhulpverleningsbeleid over de periode 2015-2019. In de uitvoering van het beleid komen positieve kanten naar voren. Er is redelijk veel tevredenheid over de samenwerking met de gemeente en er worden stappen gezet in professionalisering.

Desondanks constateren we in dit onderzoek dat het beleid weinig meetbaar is. Daardoor is er weinig zicht is op wat inwoners merken van de inspanningen. Het beleid is in lijn met de wettelijke kaders. De wettelijke kaders bieden echter veel vrijheid voor gemeenten in de uitvoering. Voldoen aan de wet biedt daarom nog geen garantie voor doeltreffendheid en doelmatigheid. De gemeente Pijnacker-Nootdorp zou meer inzicht kunnen verschaffen in hoeverre doelen worden behaald. Dat hoeft niet per se met harde cijfers. Meer ingaan op beleving en kwalitatieve effecten bieden meer inzicht dan nu het geval is. Het biedt college en raad ook meer mogelijkheden om bij te sturen als dat nodig is.

Het opzetten van de monitor Sociaal Domein is een mogelijkheid om meer greep op de effectiviteit van het armoede- en schuldhulpverleningsbeleid te krijgen. Het is een gemiste kans dat in deze monitor nog geen indicatoren zijn opgenomen over het beleid. Ook zou er meer zicht moeten komen op welke inwoners nu niet bereikt worden met het beleid, zodat signalen vanuit samenwerkingspartners hierover kunnen worden onderbouwd. Tot slot zijn de toegankelijkheid van de ondersteuning, de kwaliteitsbewaking van het preventieve aanbod en nazorg nog niet op orde. Op deze gebieden kan de gemeente leren van andere gemeenten.

Lees het hele onderzoeksrapport naar armoede en schuldhulpverlening.